Nhà gỗ lắp ghép cổ truyền trở thành biểu tượng trong kiến trúc truyền thống Việt. Trải qua hàng trăm năm ngôi nhà gỗ vẫn đứng vững trước thời gian, không chỉ có kết cấu kỹ thuật bền chắc, mà còn chứa đựng triết lý sống, thẩm mỹ và tâm linh sâu sắc của người Việt xưa. Chúng ta cùng tìm hiểu điểm đặc biệt về kỹ thuật của nhà lắp ghép trong bài viết sau.
Nhà gỗ lim 3 gian 22 cột tại Hà Nội
Đặc điểm kỹ thuật của nhà gỗ lắp ghép cổ truyền
Đặc điểm kỹ thuật của nhà gỗ lắp ghép cổ truyền được thể hiện qua kết cấu khung, mộng gỗ, vật liệu gỗ, mái và liên kết ngói. Cụ thể:
Kết cấu khung gỗ hoàn toàn thủ công
Điểm nổi bật nhất của nhà gỗ lắp ghép cổ truyền là toàn bộ khung nhà được dựng thủ công không dùng các kỹ thuật hiện đại. Người thợ mộc xưa gọi quá trình này là “làm nhà kèo cột”, gồm nhiều bộ phận chính như:
- Cột cái, cột quân, cột hiên: tạo bộ khung chịu lực chính.
- Xà ngang, xà dọc, rường, hoành, rui, mè: phân bổ tải trọng và liên kết mái.
- Đòn tay, con rường, bẩy hiên: hoàn thiện hình dáng mái và hệ đỡ.
Tất cả các cấu kiện đều được chế tác tinh xảo bằng công cụ thủ công truyền thống và đòi hỏi người thợ cần có trình độ cùng tính thẩm mỹ cao. Những ngôi nhà gỗ cổ truyền nếu được dựng theo đúng kỹ thuật và bảo dưỡng thường xuyên sẽ có thời gian sử dụng tới hàng trăm năm.
Kỹ thuật mộng gỗ tinh xảo
Nhà gỗ lắp ghép có độ tinh xảo cao, các khớp nối được liên kết bằng kỹ thuật mộng và lỗ mộng. Việc sử dụng kỹ thuật mộng gỗ giúp ngôi nhà có thể tháo rời, di chuyển và lắp lại mà không ảnh hưởng đến kết cấu tổng thể. Chính vì vậy mà nhiều ngôi nhà gỗ cổ truyền ở Bắc Bộ có thể được tháo dỡ và dựng lại sau hàng chục năm vẫn chắc chắn, khít kín từng mộng nối.
Tính toán kết cấu theo truyền thống
Người Việt xưa khi làm nhà lắp ghép đã áp dụng những quy tắc khi dựng nhà như:
- Mỗi gian nhà thường rộng 2 đến 3m, đảm bảo thông thoáng và cân đối.
- Số gian lẻ (3 gian, 5 gian, 7 gian) tượng trưng cho sự viên mãn và trường tồn.
- Tỷ lệ chiều cao mái, độ dốc, độ vươn hiên đều được tính theo kinh nghiệm để vừa thoát nước mưa tốt, vừa tạo sự cân đối về hình khối.
Đặc biệt hệ cột được bố trí theo nguyên tắc “ngoại trụ và nội kèo”, vừa chịu lực đều, vừa tạo không gian mở thoáng đãng. Cách tính toán thủ công nhưng chính xác đến từng ly thể hiện sự am hiểu tự nhiên và tay nghề bậc thầy của người thợ mộc xưa.
Vật liệu gỗ tự nhiên chọn lọc
Chất liệu làm nhà gỗ lắp ghép là gỗ tự nhiên quý được chọn kỹ từ rừng sâu, phơi sấy chống cong vênh và mối mọt. Các loại gỗ được ưa chuộng làm nhà gỗ cổ truyền gồm: gỗ lim Nam Phi, gỗ gõ đỏ, gỗ căm xe Lào… Người thợ còn chọn gỗ theo âm dương ngũ hành: phần cột, kèo thuộc dương và xà, rường thuộc âm. Sự kết hợp này thể hiện ý nghĩa cân bằng giữa các yếu tố tự nhiên.
Kỹ thuật mái và liên kết ngói
Phần mái nhà gỗ lắp ghép chính là “linh hồn” của ngôi nhà. Mái nhà gỗ cổ truyền thường có độ dốc từ 35 – 45 độ, giúp thoát nước nhanh, tránh ẩm mốc. Mái được lợp bằng ngói ta nung thủ công, hoặc ngói âm dương biểu trưng cho sự hòa hợp.
Khung mái gồm: vì kèo, rui, mè và li tô được ghép nối khéo léo, vừa đảm bảo chịu lực, vừa tạo nên dáng mái cong mềm mại thể hiện nét truyền thống. Mái hiên nhà vườn rộng không chỉ để che nắng mưa, mà còn tạo không gian giao hòa giữa trong và ngoài, giữa con người và thiên nhiên.
>> Xem thêm: Làm len đá cửa nhà gỗ: Chọn đá gì? lắp thế nào cho chuẩn?
Tính thẩm mỹ và văn hóa của kỹ thuật làm nhà gỗ lắp ghép
Xin mời quý vị cùng tìm hiểu tính thẩm mỹ và văn hóa của kỹ thuật làm nhà gỗ lắp ghép dưới đây:
Tạo hình cân xứng, hoa văn chạm khắc tinh xảo: Nhà gỗ truyền thống Việt Nam có kết cấu cân đối và gần gũi. Các chi tiết chạm khắc được bố trí ở vị trí tôn nghiêm như: đầu kèo, xà lách, hoành phi, câu đối, cửa võng, án gian thờ.
Họa tiết phổ biến gồm: Long – ly – quy – phượng, tùng – cúc – trúc – mai, hoa sen lá đề, sóng nước… Từng đường nét được chạm không không chỉ trang trí, mà còn thể hiện niềm tin, nhân sinh quan của người Việt.
Thể hiện triết lý “thiên – địa – nhân hòa hợp”: Mọi chi tiết trong nhà gỗ lắp ghép đều thể hiện sự hòa hợp này:
- Thiên (trời): mái cao, thoáng, đón ánh sáng tự nhiên.
- Địa (đất): nền vững, cao ráo, tránh ẩm, tượng trưng cho gốc rễ.
- Nhân (người): gian giữa dành cho thờ cúng tổ tiên, biểu hiện lòng hiếu thảo.
Cấu trúc nhà gỗ cổ truyền vì vậy không chỉ là nơi ở, mà còn là một biểu tượng triết lý sống, nơi con người hòa mình với tự nhiên và kính trọng nguồn cội.
Gắn với phong thủy và tập quán của người Việt xưa: Ngôi nhà gỗ trước khi làm đều được xem hướng, chọn đất, chọn ngày dựng với niềm tin hướng nhà quyết định vận mệnh và sức khỏe của gia chủ. Hướng Nam hoặc Đông Nam được ưa chuộng vừa đón gió mát, vừa tránh bão. Gian giữa được đặt bàn thờ thể hiện sự tôn kính với tổ tiên và sân trước rộng điều hòa sinh khí cho cả ngôi nhà.
Với những chia sẻ ở trên sẽ giúp quý vị hiểu rõ hơn về kỹ thuật nhà gỗ lắp ghép có gì nổi bật và có sự lựa chọn phù hợp với nhu cầu. Mọi thông tin cần được hỗ trợ làm nhà gỗ cổ truyền, vui lòng liên hệ theo số hotline 0973 812 666 để được tư vấn cụ thể.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Hạ Bằng, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
Tham khảo thêm video về nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ
Tham khảo thêm những dự án nhà gỗ đẹp
