Trong truyền thống xây dựng nhà gỗ kẻ truyền của người Bắc Bộ, lễ cúng cất nóc nhà là một nghi thức không thể thiếu. Tuy nhiên, để lễ cúng cất nóc thực sự trọn vẹn, ngoài việc chuẩn bị mâm lễ và chọn ngày giờ, gia chủ cũng cần lưu ý những điều nên làm và kiêng kỵ theo phong tục truyền thống. Bài viết dưới đây sẽ giúp quý vị hiểu rõ 8 điều quan trọng, để từ đó tổ chức nghi lễ vừa đúng chuẩn, vừa ý nghĩa.
Lễ cất nóc nhà gỗ 3 gian có hậu cung
Những điều NÊN làm khi cúng cất nóc nhà gỗ
Lễ cúng cất nóc nhà không chỉ là một nghi thức mang tính hình thức, mà còn là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính và cầu mong cho mái ấm mới được an lành, vững chãi. Để lễ cúng được trọn vẹn, gia chủ nên lưu ý những điều sau:
Chọn đúng ngày giờ hợp tuổi gia chủ và hướng nhà
Việc chọn ngày giờ tốt để cất nóc từ xưa đến nay vẫn được coi là khâu quan trọng bậc nhất. Ngày đẹp không chỉ hợp với tuổi của gia chủ mà còn cần tương sinh với hướng nhà, tránh các ngày đại kỵ như Tam Nương, Nguyệt Kỵ, Thọ Tử hay Dương Công Kỵ Nhật.
Gia chủ nên tham khảo ý kiến của các thầy phong thủy có uy tín hoặc sử dụng các công cụ xem ngày cất nóc chuyên biệt để chọn được thời điểm “thiên thời – địa lợi – nhân hòa”. Việc chọn sai ngày có thể khiến gia đạo gặp trục trặc, công việc không suôn sẻ.
Chuẩn bị đầy đủ mâm lễ – đặc biệt là “lễ thượng lương”
Mâm lễ cúng là phần không thể thiếu, thể hiện sự chu đáo và lòng thành tâm của gia chủ. Mâm cúng cất nóc thường gồm:
- Xôi gà nguyên con luộc chín
- Rượu trắng, trầu cau, muối gạo
- Hoa tươi, trái cây theo mùa
- Vàng mã, hương nến
- Một số công cụ biểu tượng nghề mộc như thước, bay, dây chỉ
Điểm đặc biệt trong lễ cúng cất nóc nhà gỗ cổ truyền chính là nghi lễ thượng lương, tức là đặt thanh xà nóc lên đỉnh mái. Thợ trưởng thường là người trực tiếp đặt thanh xà này, thể hiện sự kết nối giữa con người và trời đất.
Mời đúng người đứng lễ – nếu không tự cúng được
Trong trường hợp gia chủ không quen cúng lễ hoặc không đủ tự tin, có thể mời một người hiểu biết về phong tục, thường là bậc cao niên trong họ tộc hoặc thầy cúng có kinh nghiệm.
Người đứng lễ phải ăn nói mạch lạc, trang nghiêm và hiểu rõ bài văn khấn cất nóc. Lễ cúng thành hay không phần nhiều cũng nhờ vào tấm lòng và sự thành kính khi hành lễ.
Làm sạch khu vực nóc nhà, dọn lễ trước – sau trang nghiêm
Trước khi hành lễ, khu vực nóc nhà – nơi đặt thanh thượng lương – cần được vệ sinh sạch sẽ, không để vướng rác, gỗ vụn hay vật dụng ngổn ngang. Đây là nơi linh thiêng, được coi là “đỉnh đầu” của ngôi nhà, nên càng phải gọn gàng và tôn nghiêm.
Sau khi cúng xong, nên thu dọn mâm lễ sạch sẽ, không để thừa thãi hay đổ bỏ lãng phí. Mọi hành xử cần giữ sự kính cẩn và gọn gàng, vì “kính trên nhường dưới” là đạo lý cha ông để lại, đặc biệt trong dịp trọng đại như dựng nóc nhà.
Những điều KHÔNG NÊN khi làm lễ cất nóc
Người xưa có câu: “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành”. Dù lễ cúng cất nóc nhà là việc vui, nhưng vẫn cần tuân thủ những điều kiêng kỵ để tránh rủi ro không đáng có, giữ cho ngôi nhà sau này luôn thuận hòa, ấm êm.
Cúng sai hướng nhà hoặc quay lưng về bàn lễ
Một trong những điều tối kỵ trong nghi thức cúng cất nóc là quay sai hướng, đặc biệt là để người đứng lễ quay lưng lại với bàn cúng hay quay mặt về hướng xấu. Điều này không chỉ bị xem là thiếu tôn kính với thần linh mà còn ảnh hưởng đến phong thủy tổng thể của ngôi nhà.
Hướng đặt bàn lễ nên trùng với hướng nhà, hợp với mệnh của gia chủ. Người khấn lễ phải đứng đối diện bàn thờ, thể hiện sự nghiêm trang và trọn vẹn lòng thành. Chỉ một chút sơ suất nhỏ cũng có thể khiến lễ mất thiêng, gia trạch không thuận.
Làm lễ cất nóc vào ngày mưa to, âm khí nhiều
Theo quan niệm dân gian, ngày mưa lớn, trời âm u là lúc âm khí thịnh, không thích hợp để làm các nghi lễ quan trọng như cất nóc. Thời điểm này dễ khiến thần linh không chứng giám, ảnh hưởng đến tài vận và sức khỏe của gia chủ.
Nếu ngày định cất nóc gặp mưa gió, gia chủ nên linh hoạt dời sang ngày khác hợp tuổi và tiết trời khô ráo, quang đãng. Cũng không nên miễn cưỡng làm lễ trong lúc thời tiết không ủng hộ, vì “thiên thời” vốn là yếu tố quan trọng trong các lễ nghi truyền thống.
Để người vía yếu, trẻ nhỏ, phụ nữ có thai lên mái nhà
Mái nhà là nơi cao nhất, được coi là điểm kết nối trời – đất, linh khí hội tụ. Vì vậy, không nên để người có “vía yếu”, trẻ em, hoặc phụ nữ mang thai tham gia vào nghi thức thượng lương, đặc biệt là bước lên mái.
Người vía yếu theo quan niệm xưa thường dễ bị ảnh hưởng bởi âm khí hoặc trường năng lượng mạnh. Trẻ em và bà bầu cũng cần tránh vì lý do an toàn và tránh phạm điều cấm kỵ trong tín ngưỡng dân gian. Những việc trên mái nên để cho thợ chính và người có “vía mạnh” đảm trách, vừa đúng lễ nghi, vừa đảm bảo an toàn.
Quên mời thợ thi công dự lễ cất nóc
Trong lễ cất nóc nhà gỗ truyền thống, đội thợ – đặc biệt là thợ trưởng – chính là những người “đưa hồn” vào ngôi nhà. Họ không chỉ thi công mà còn trực tiếp đặt tay vào các cấu kiện quan trọng như cột cái, kèo, xà nóc. Vì thế, lễ cất nóc mà thiếu họ sẽ trở nên thiếu trọn vẹn.
Việc mời thợ dự lễ cũng là cách thể hiện sự tri ân, giữ gìn đạo nghĩa “trọng thợ – quý nghề” từ bao đời nay. Đây không chỉ là văn hóa ứng xử mà còn là cách giữ gìn nhân tâm, giúp công trình sau này được người thi công coi trọng và làm với tất cả tâm huyết.
>> Xem thêm: Hướng dẫn thực hiện lễ cúng cất nóc nhà chi tiết, đúng chuẩn
Lễ cúng cất nóc nhà gỗ là nghi thức quan trọng, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc và góp phần bảo đảm cho ngôi nhà mới vững chãi, bình an. Việc hiểu rõ và tuân thủ đúng những điều nên làm cũng như kiêng kỵ trong lễ cúng sẽ giúp gia chủ tránh được những rủi ro không mong muốn, đồng thời phát huy tối đa vận khí tốt cho cả gia đình.
Hy vọng với những chia sẻ trên, quý độc giả sẽ có thêm kiến thức chuẩn mực để tổ chức lễ cúng cất nóc nhà gỗ thành công, an lành, góp phần giữ gìn nét đẹp văn hóa truyền thống của người dân Bắc Bộ.
Thông tin về nhà gỗ Phúc Lộc
Số điện thoại: 0973812666
Nhận tư vấn thiết kế: Th.s kiến trúc sư Nguyễn Huy Khiêm
Xưởng sản xuất: xã Cần Kiệm, huyện Thạch thất, Tp Hà Nội (dưới chân núi chùa Tây Phương)
>Tham khảo thêm video về nhà gỗ truyền thống Bắc Bộ
>Tham khảo kiến thức nhà gỗ
